فولادهای ضدزنگ یا استنلس استیل کاربردهای زیادی در صنایع دارند. این نوع از فولادها در ترکیبات خود عناصری مثل کروم و نیکل را به عنوان عناصر آلیاژی اصلی دارند. از این رو مقاومت بسیار مناسبی در برابر خوردگی و بارهای مکانیکی دارند. فولاد ضد زنگ یا استنلس استیل دارای گریدهای بسیار متفاوتی است که از مهم‌ترین و رایج‌ترین آنها میتوان به استیل 304 و استیل 316 اشاره کرد.
وقتی گریدهای 304 و 316 را مقایسه میکنیم، به سختی می توان تفاوت بین آنها را متوجه شد. با این حال، هنگام تولید با استنلس استیل 304 در مقابل 316، تفاوت می تواند بسیار زیاد باشد. ما در ادامه به‌صورت کامل در خصوص تفاوت استنلس استیل 304 و 316 صحبت خواهیم کرد.
معرفی فولاد ضد زنگ یا استنلس استیل
آهن و فولاد، که محصولات اصلی صنایع فولادی به شمار می‌روند، انواع بسیار مختلفی دارند. یکی از انواع فولاد که مورد نظر بحث ماست فولادهای ضدزنگ هستند که برپایه فولاد کم کربن با ترکیب عناصری مثل کروم و نیکل به دست می‌آیند. کروم عنصری است که باعث بروز ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر خوردگی می‌شود. این نوع از فولادها که با نام استنلس استیل نیز شناخته می‌شوند، به دلیل ویژگی‌های بسیار مناسب آنها در برابر خوردگی، کاربردهای زیادی در صنعت و ساخت تجهیزات پیدا کرده‌اند.
فولادهای ضدزنگ علاوه بر مقاومت به خوردگی دارای قابلیت شکل‌پذیری، انعطاف‌پذیری و همچنین مقاومت بسیار بالایی هستند. از اصلی‌ترین گریدهای این نوع از استیل، گریدهای 201، 304، 316، 309، 310، 321 و 430 است. اما در این میان دو آلیاژ استیل 304 و استیل 316 جز پرمصرف‌ترین نوع فولادهای ضدزنگ در صنعت هستند. فولادهای ضدزنگ در ترکیبات خود دارای حداقل 10.5% کروم هستند. اما بسته به نوع گرید ممکن است مواد دیگری مانند مولیبدن، تیتانیوم، نیکل، نیتروژن، فسفر و… نیز در آنها به کار رفته باشد.
سطوح بالای کروم و نیکل موجود در استیل 304 و 316 مقاومت بالایی در برابر حرارت، سایش و خوردگی به آنها می‌دهد. آنها نه تنها به دلیل مقاومت در برابر خوردگی شناخته شده‌اند، بلکه به دلیل ظاهر تمیز و عاری از هرگونه ناپاکی نیز شناخته شده‌اند. بطور خیلی خلاصه باید گفت که استیل 304 حاوی 18٪ کروم و 8٪ نیکل است در حالی که 316 حاوی 16٪ کروم، 10٪ نیکل و 2٪ مولیبدن است. مولیبدن برای کمک به مقاومت در برابر خوردگی به کلریدها (مانند آب دریا و نمک های یخ زدا) اضافه می‌شود.
وجود چنین ترکیباتی باعث ایجاد تفاوت در بین گریدهای مختلف فولاد شده است. تفاوت استنلس استیل 304 و 316 همان‌طور که عنوان شد به دلیل وجود ترکیبات مختلف موجود در آن‌هاست. همین تفاوت استنلس استیل 304 و 316 موجب شده تا آنها کاربردهای متفاوتی در صنعت پیدا کنند.
استیل 304 برای چه کاربردی مناسب‌تر است؟
به جرئت میتوان گفت که رایج‌ترین گریدهای استیل، استیل 304 می‌باشد که به دلیل مقاومت بسیار مناسب آن در برابر خوردگی، کاربرد بسیار بالایی در صنعت پیدا کرده است. استیل‌های 304 جذب آهنربا نخواهند شد، از این رو به آنها استیل‌های نگیر نیز گفته می‌شود.
در صنعت پزشکی و برای ساخت لوازم مانند سینی، قیچی و ابزار جراحی معمولاً از 304 استفاده می‌شود، زیرا مواد شیمیایی و تمیز کننده‌های قوی را بدون خوردگی تحمل می‌کند. به عنوان یکی از آلیاژهایی که با مقررات بهداشتی سازمان غذا و دارو برای تهیه غذا مطابقت دارد، صنایع غذایی اغلب از لوله استیل 304 استفاده می‌کنند.
در پروسه‌های آماده سازی غذا و لوازمی مثل سرخ کن، ظروف پخت و پز، میزهای آماده سازی غذا و دیگر تجهیزات آشپزخانه به کار می‌رود. در معماری و ساخت و ساز نیز بسیار کاربرد دارد مانند نماهای داخلی و خارجی، نرده و حفاظ، اتاقک آسانسور، کابین حمام و سایر لوازمی که از استیل 304 ساخته می‌شوند. همچنین 304 در انواع کاربردهای رایج استیل انتخاب اول به عنوان یک الیاژ با کیفیت است.
استیل 304 همچنین برای تولید قطعات صنعتی مانند خطوط لوله، مبدل‌های حرارتی، شیرها، اتصال‌دهنده‌ها، ساخت مخازن شیمیایی، صفحه‌های بافته شده و… نیز کاربرد دارند. با دانستن چنین اطلاعاتی، بررسی تفاوت استنلس استیل 304 و 316 برای شما راحت‌تر خواهد شد.
استیل 316 برای چه کاربردی مناسب‌تر است؟
نوع دیگری از استیل ضدزنگ که در صنعت به‌وفور از آن استفاده می‌شود، استنلس استیل 316 است. استیل 316 حاوی بسیاری از خواص شیمیایی و مکانیکی مشابه استنلس استیل 304 است. با چشم غیر مسلح، این دو آلیاژ یکسان به نظر می‌رسند. با این حال، ترکیب شیمیایی استیل 316 که از 16٪ کروم، 10٪ نیکل و 2٪ مولیبدن تشکیل شده است.
فولاد ضدزنگ نوع 316 یک فولاد کروم نیکل آستنیتی و نگیر است. این الیاژ در برابر حرارت و خوردگی مقاومت بالاتر داشته و در مقایسه با سایر فولادهای کروم نیکل در مواجهه با انواع خورنده‌های شیمیایی مانند آب دریا، محلول‌های آب نمک و مانند آن مقاومت بالاتری دارد. از آنجایی که آلیاژ 316 حاوی مولیبدن است، نسبت به استیل 304 مقاومت بیشتری در برابر حملات شیمیایی دارد.
نوع 316 علاوه بر دوام بالا، قابلیت‌های ماشین‌کاری، فرم‌پذیری، جوش‌کاری و پرداخت مناسبی دارد. به طور قابل توجهی در برابر محلول های اسید سولفوریک، کلریدها، برومیدها، یدیدها و اسیدهای چرب در دمای بالا مقاوم تر است.
