فولادهای ضدزنگ یا استنلس استیل کاربردهای زیادی در صنایع دارند. این نوع از فولادها در ترکیبات خود عناصری مثل کروم و نیکل را به عنوان عناصر آلیاژی اصلی دارند. از این رو مقاومت بسیار مناسبی در برابر خوردگی و بارهای مکانیکی دارند. فولاد ضد زنگ یا استنلس استیل دارای گریدهای بسیار متفاوتی است که از مهم‌ترین و رایج‌ترین آنها میتوان به استیل ۳۰۴ و استیل ۳۱۶ اشاره کرد.
وقتی گریدهای ۳۰۴ و ۳۱۶ را مقایسه میکنیم، به سختی می توان تفاوت بین آنها را متوجه شد. با این حال، هنگام تولید با استنلس استیل ۳۰۴ در مقابل ۳۱۶، تفاوت می تواند بسیار زیاد باشد. ما در ادامه به‌صورت کامل در خصوص تفاوت استنلس استیل ۳۰۴ و ۳۱۶ صحبت خواهیم کرد.
معرفی فولاد ضد زنگ یا استنلس استیل
آهن و فولاد، که محصولات اصلی صنایع فولادی به شمار می‌روند، انواع بسیار مختلفی دارند. یکی از انواع فولاد که مورد نظر بحث ماست فولادهای ضدزنگ هستند که برپایه فولاد کم کربن با ترکیب عناصری مثل کروم و نیکل به دست می‌آیند. کروم عنصری است که باعث بروز ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر خوردگی می‌شود. این نوع از فولادها که با نام استنلس استیل نیز شناخته می‌شوند، به دلیل ویژگی‌های بسیار مناسب آنها در برابر خوردگی، کاربردهای زیادی در صنعت و ساخت تجهیزات پیدا کرده‌اند.
فولادهای ضدزنگ علاوه بر مقاومت به خوردگی دارای قابلیت شکل‌پذیری، انعطاف‌پذیری و همچنین مقاومت بسیار بالایی هستند. از اصلی‌ترین گریدهای این نوع از استیل، گریدهای ۲۰۱، ۳۰۴، ۳۱۶، ۳۰۹، ۳۱۰، ۳۲۱ و ۴۳۰ است. اما در این میان دو آلیاژ استیل ۳۰۴ و استیل ۳۱۶ جز پرمصرف‌ترین نوع فولادهای ضدزنگ در صنعت هستند. فولادهای ضدزنگ در ترکیبات خود دارای حداقل ۱۰.۵% کروم هستند. اما بسته به نوع گرید ممکن است مواد دیگری مانند مولیبدن، تیتانیوم، نیکل، نیتروژن، فسفر و… نیز در آنها به کار رفته باشد.
سطوح بالای کروم و نیکل موجود در استیل ۳۰۴ و ۳۱۶ مقاومت بالایی در برابر حرارت، سایش و خوردگی به آنها می‌دهد. آنها نه تنها به دلیل مقاومت در برابر خوردگی شناخته شده‌اند، بلکه به دلیل ظاهر تمیز و عاری از هرگونه ناپاکی نیز شناخته شده‌اند. بطور خیلی خلاصه باید گفت که استیل ۳۰۴ حاوی ۱۸٪ کروم و ۸٪ نیکل است در حالی که ۳۱۶ حاوی ۱۶٪ کروم، ۱۰٪ نیکل و ۲٪ مولیبدن است. مولیبدن برای کمک به مقاومت در برابر خوردگی به کلریدها (مانند آب دریا و نمک های یخ زدا) اضافه می‌شود.
وجود چنین ترکیباتی باعث ایجاد تفاوت در بین گریدهای مختلف فولاد شده است. تفاوت استنلس استیل ۳۰۴ و ۳۱۶ همان‌طور که عنوان شد به دلیل وجود ترکیبات مختلف موجود در آن‌هاست. همین تفاوت استنلس استیل ۳۰۴ و ۳۱۶ موجب شده تا آنها کاربردهای متفاوتی در صنعت پیدا کنند.
استیل ۳۰۴ برای چه کاربردی مناسب‌تر است؟
به جرئت میتوان گفت که رایج‌ترین گریدهای استیل، استیل ۳۰۴ می‌باشد که به دلیل مقاومت بسیار مناسب آن در برابر خوردگی، کاربرد بسیار بالایی در صنعت پیدا کرده است. استیل‌های ۳۰۴ جذب آهنربا نخواهند شد، از این رو به آنها استیل‌های نگیر نیز گفته می‌شود.
در صنعت پزشکی و برای ساخت لوازم مانند سینی، قیچی و ابزار جراحی معمولاً از ۳۰۴ استفاده می‌شود، زیرا مواد شیمیایی و تمیز کننده‌های قوی را بدون خوردگی تحمل می‌کند. به عنوان یکی از آلیاژهایی که با مقررات بهداشتی سازمان غذا و دارو برای تهیه غذا مطابقت دارد، صنایع غذایی اغلب از لوله استیل ۳۰۴ استفاده می‌کنند.
در پروسه‌های آماده سازی غذا و لوازمی مثل سرخ کن، ظروف پخت و پز، میزهای آماده سازی غذا و دیگر تجهیزات آشپزخانه به کار می‌رود. در معماری و ساخت و ساز نیز بسیار کاربرد دارد مانند نماهای داخلی و خارجی، نرده و حفاظ، اتاقک آسانسور، کابین حمام و سایر لوازمی که از استیل ۳۰۴ ساخته می‌شوند. همچنین ۳۰۴ در انواع کاربردهای رایج استیل انتخاب اول به عنوان یک الیاژ با کیفیت است.
استیل ۳۰۴ همچنین برای تولید قطعات صنعتی مانند خطوط لوله، مبدل‌های حرارتی، شیرها، اتصال‌دهنده‌ها، ساخت مخازن شیمیایی، صفحه‌های بافته شده و… نیز کاربرد دارند. با دانستن چنین اطلاعاتی، بررسی تفاوت استنلس استیل ۳۰۴ و ۳۱۶ برای شما راحت‌تر خواهد شد.
استیل ۳۱۶ برای چه کاربردی مناسب‌تر است؟
نوع دیگری از استیل ضدزنگ که در صنعت به‌وفور از آن استفاده می‌شود، استنلس استیل ۳۱۶ است. استیل ۳۱۶ حاوی بسیاری از خواص شیمیایی و مکانیکی مشابه استنلس استیل ۳۰۴ است. با چشم غیر مسلح، این دو آلیاژ یکسان به نظر می‌رسند. با این حال، ترکیب شیمیایی استیل ۳۱۶ که از ۱۶٪ کروم، ۱۰٪ نیکل و ۲٪ مولیبدن تشکیل شده است.
فولاد ضدزنگ نوع ۳۱۶ یک فولاد کروم نیکل آستنیتی و نگیر است. این الیاژ در برابر حرارت و خوردگی مقاومت بالاتر داشته و در مقایسه با سایر فولادهای کروم نیکل در مواجهه با انواع خورنده‌های شیمیایی مانند آب دریا، محلول‌های آب نمک و مانند آن مقاومت بالاتری دارد. از آنجایی که آلیاژ ۳۱۶ حاوی مولیبدن است، نسبت به استیل ۳۰۴ مقاومت بیشتری در برابر حملات شیمیایی دارد.
نوع ۳۱۶ علاوه بر دوام بالا، قابلیت‌های ماشین‌کاری، فرم‌پذیری، جوش‌کاری و پرداخت مناسبی دارد. به طور قابل توجهی در برابر محلول های اسید سولفوریک، کلریدها، برومیدها، یدیدها و اسیدهای چرب در دمای بالا مقاوم تر است.
