به قلم دکتر آرمان طاهری، روان‌پزشک و پژوهشگر اختلالات روان‌تنی
استرس، دشمن خاموش سلامتی است؛ عاملی نامرئی اما پرقدرت که می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌های جسمی و روانی شود. در زندگی پرشتاب و پرچالش امروزی، مواجهه با استرس اجتناب‌ناپذیر است، اما کنترل آن کاملاً ممکن است. دکتر آرمان طاهری در این باره می‌گوید:
«استرس مزمن همانند قطره‌ای است که مدام بر سنگ می‌چکد. اگر به‌موقع مدیریت نشود، در طول زمان می‌تواند پایه‌های سلامت بدن را سست کند.»
استرس چگونه به بدن آسیب می‌زند؟
زمانی که ما دچار استرس می‌شویم، بدن وارد حالت “جنگ یا گریز” می‌شود. این واکنش طبیعی است و در شرایط اضطراری به بقای ما کمک می‌کند. اما وقتی استرس به‌صورت مداوم و مزمن در بدن باقی بماند، سیستم‌های مختلف بدن دچار اختلال می‌شوند:
-
افزایش فشار خون و ضربان قلب
-
اختلال در خواب و خستگی مفرط
-
کاهش عملکرد سیستم ایمنی
-
افزایش سطح هورمون کورتیزول
-
مشکلات گوارشی مثل زخم معده یا سندرم روده تحریک‌پذیر
-
افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و افسردگی
ارتباط استرس با بیماری‌های مزمن
مطالعات فراوان نشان داده‌اند که استرس مزمن می‌تواند عامل یا تشدیدکننده بیماری‌هایی چون:
-
بیماری‌های قلبی-عروقی
-
دیابت نوع ۲
-
فشار خون بالا
-
مشکلات خودایمنی (مانند لوپوس یا ام‌اس)
-
اختلالات گوارشی مزمن
-
اختلالات روانی نظیر اضطراب و افسردگی
باشد.
راهکارهای عملی برای کاهش استرس
دکتر طاهری پیشنهاد می‌کند که افراد با به‌کارگیری تکنیک‌های ساده، می‌توانند سطح استرس خود را به‌صورت مؤثری کاهش دهند:
-
تنفس عمیق و مدیتیشن: تکنیک‌های تنفس منظم، ذهن را آرام می‌کند و بدن را از حالت تنش خارج می‌سازد.
-
ورزش منظم: فعالیت فیزیکی، ترشح اندورفین (هورمون شادی) را افزایش داده و استرس را کاهش می‌دهد.
-
مدیریت زمان: برنامه‌ریزی درست و اولویت‌بندی کارها، از احساس سردرگمی و فشار ذهنی می‌کاهد.
-
خواب کافی: کم‌خوابی خود عاملی مهم در افزایش اضطراب است.
-
کاهش مصرف کافئین و قند: این مواد باعث نوسان خلق‌وخو و افزایش اضطراب می‌شوند.
-
صحبت با یک فرد قابل اعتماد یا روان‌درمانگر: گاهی تنها حرف زدن می‌تواند بار زیادی را از ذهن بردارد.
سبک زندگی ضد استرس
برای داشتن بدن و ذهنی سالم، باید سبک زندگی خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که استرس‌های روزمره کمتر بر ما تأثیر بگذارند.
دکتر طاهری تأکید می‌کند:
«سلامت روان، پایه‌ای‌ترین بخش سلامت انسان است. بدون ذهنی آرام، حتی قوی‌ترین بدن‌ها نیز آسیب‌پذیر خواهند بود.»
نتیجه‌گیری
مدیریت استرس نه‌تنها کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد، بلکه یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری از بیماری‌های مزمن محسوب می‌شود. یادگیری کنترل استرس، یک مهارت ضروری برای قرن ۲۱ است که همه ما باید آن را جدی بگیریم.
هر چقدر زودتر این مهارت را بیاموزیم، سلامت جسمی و روانی‌مان پایدارتر خواهد بود.
