در دو دهه گذشته دریاچه ارومیه دومین دریاچه شور دنیا و بزرگترین دریاچه شور داخلی کشور به شمار می رفت که هم اکنون جز کویری شوره زار چیزی از آن باقی نمانده است.
به پایگاه خبری آرمان خرد گزارش ایلنا،دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه شور داخلی کشور در میان دو استان آذربایجان غربی و شرقی قرار گرفته است.این دریاچه در سال ۱۳۷۷ با مساحتی نزدیک به ۶ هزار کیلومتر مربع دومین دریاچه شور دنیا محسوب می شد که در حال حاضر از بزرگترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه شور دنیا چیزی جز کویر باقی نمانده است.
به گفته امیر عباس جعفری،مدیرکل اداره مدیریت بحران آذربایجان غربی ۹۵درصد این دریاچه خشک شده و تنها ۵ درصد از دومین دریاچه شور جهان باقی‌مانده است.
در سال ۱۳۵۶سازمان جهانی یونسکو این دریاچه و زیست‌بوم آن را جزو آثار طبیعی و حفاظت شده‌ی جهان به ثبت رسانده است . همچنین این دریاچه از سال ۱۳۴۶ به عنوان پارک ملی و به همراه جزایر کبودان و قویون داغی جزو مناطق حفاظت شده اعلام شده است.
بیشتر از ۳۰۰ گونه گیاهی در اکوسیستم این دریاچه وجود داشت صخره‌های سنگی و نمکی متعدد که موجب ساخته شدن جزیره‌هایی در این دریاچه شده بود و شرایط زندگی پرندگان بسیاری را فراهم آورده بود و در گذشته نه چندان دور برخی گونه پرنده‌های مهاجر به صورت فصلی در این دریاچه سکونت داشتند.
پرندگانی مانند فلامینگو، پلیکان، کفچه‌نوک، اکراس، لک‌لک، اردک پیسه، نوک‌خنجری، چوب‌پا و مرغ نوروزی هرساله میهمان بیش از صد جزیره‌ی کوچک در دریاچه ارومیه بودند که با خشک شدن این دریاچه دیگر خبری از این میهمانان نیست و اگر به ناچار گذر پرنده ای به این دریاچه بیفتد با غوطه ور شدن در نمک زمین گیر شده و دچار مرگ درد ناک می شود.
بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی در زیست‌بوم دریاچه ارومیه یا نابود شده و یا در معرض انقراض هستند.آرتمیا که از جانداران اصلی دریاچه بود تقریبا از میان رفته و زیستگاهش در این دریاچه نابود شده است.
دریاچه ارومیه با تمام ویژگی‌های منحصربه فردش به دلیل زیاده‌خواهی برخی انسان‌ها و بی‌توجهی مسئولین امر رو به سوی نابودی گذاشته و با سرعت بسیار زیادی ازین دریاچه‌ی تاریخی درحال خشک شدن و تبدیل شدن به زمین‌های نمکی خشک است.
از دلایل اصلی مرگ دریاچه می‌توان به سدسازی بی رویه، احداث چاه‌های آب بیش از حد مجاز در اطراف آن برای استفاده‌های شخصی و کشاورزی و البته تغییرات آب وهوایی و اقلیمی که باعث کم شدن بارش باران در این سال‌ها شده می‌توان اشاره کرد.
تحقیقات نشان می‌دهد تغییرات آب‌وهوایی تنها پنج درصد در کاهش آب دریاچه تاثیر گذاشته و ساخت‌وساز بی‌رویه اطراف دریاچه و همچنین احداث بزرگراه روی دریاچه در سال‌های اخیر سهم بسیار بزرگی در به نابودی کشاندن دریاچه داشته‌اند.
اینکه دریاچه ارومیه به سختی نفس می‌کشد به خودی خود برای ساکنان این منطقه غم انگیز است، اسکله های متروکه ، لاشه های زنگ زده کشتی‌هایی که در گل و لای نیمه دفن شده اند و مناظر سفید و بی‌حاصل نمک که خشک شده اند شاید احساسات ما را برانگیزند اما این تنها مورد مشکل‌ساز نیست.
با خشک شدن دریاچه ارومیه بادهای منطقه‌ای موجب هجوم آوردن گرد وغبار نمک به مزرعه‌ها می شود همین موضوع به مرور باعث می‌شود خاک مزارع و مراتع اطراف غیرحاصلخیز شده و خشکی بیشتری به بار آورده و به ناچار شهرهای اطراف دریاچه ارومیه خالی از سکنه شده و بیش از یک میلیون نفر دچار مشکلات تنفسی شده و به مهاجرت روی خواهند آورد.
