نقش رسانه‌ها در شکل‌گیری افکار عمومی

 در دنیای امروز، رسانه‌ها به یکی از قدرتمندترین ابزارهای تأثیرگذاری بر جامعه تبدیل شده‌اند. از تلویزیون و رادیو گرفته تا شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های دیجیتال، همگی نقشی کلیدی در هدایت اندیشه‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای عمومی ایفا می‌کنند. در این مقاله، به بررسی این موضوع می‌پردازیم که چگونه رسانه‌ها افکار عمومی را شکل می‌دهند و چه تأثیری بر نگاه مردم به مسائل گوناگون دارند.

رسانه و مردم

رسانه‌ها به عنوان کانال‌های ارتباطی میان رویدادها و مردم عمل می‌کنند. این نهادها با انتخاب نوع اخبار، نحوه ارائه اطلاعات، لحن پوشش‌دهی و حتی حذف یا برجسته‌سازی موضوعات، می‌توانند درک ما از واقعیت را به‌طور غیرمستقیم شکل دهند. به‌عنوان‌مثال، تمرکز بیش‌ازحد یک رسانه بر اخبار منفی ممکن است باعث القای ناامیدی در جامعه شود، در حالی‌که برجسته‌کردن موفقیت‌ها می‌تواند احساس امیدواری را در میان مردم تقویت کند.

یکی از مفاهیم کلیدی در این زمینه، «دستور کارگذاری» (Agenda Setting) است. این نظریه بیان می‌کند که رسانه‌ها به‌طور مستقیم نمی‌گویند مردم چگونه فکر کنند، اما به آن‌ها می‌گویند به چه چیزی فکر کنند. یعنی با مشخص‌کردن موضوعاتی که باید مورد توجه قرار گیرند، افکار عمومی را هدایت می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر، رسانه‌ها با انتخاب موضوعات خاص، اولویت‌های ذهنی مردم را تغییر می‌دهند.

افزون بر آن، چارچوب‌بندی (Framing) نیز نقش مهمی دارد. رسانه‌ها می‌توانند یک موضوع واحد را با زوایای متفاوتی نمایش دهند. مثلاً یک اعتراض مردمی را می‌توان به‌عنوان «اعتراض برحق علیه بی‌عدالتی» یا «آشوب و بی‌نظمی اجتماعی» معرفی کرد. همین انتخاب چارچوب باعث می‌شود مردم نسبت به یک رویداد خاص، احساسات و نگرش‌های متفاوتی پیدا کنند.

رسانه‌های اجتماعی نیز فصل جدیدی در این فرآیند گشوده‌اند. برخلاف رسانه‌های سنتی که عمدتاً یک‌سویه عمل می‌کردند، شبکه‌های اجتماعی به کاربران اجازه می‌دهند تا خودشان تولیدکننده محتوا باشند. این امر باعث شده تا شکل‌گیری افکار عمومی دیگر فقط در اختیار رسانه‌های بزرگ نباشد، بلکه مردم نیز نقش پررنگ‌تری در این فرآیند داشته باشند. هرچند این وضعیت موجب دموکراتیزه شدن اطلاع‌رسانی شده است، اما در عین حال زمینه‌ساز گسترش اطلاعات نادرست و فیک‌نیوز نیز شده است.

جمع‌بندی: نقش رسانه‌ها در شکل‌گیری افکار عمومی غیرقابل‌انکار است. آن‌ها با انتخاب محتوا، نحوه روایت و تحلیل مسائل، می‌توانند بر نگرش‌ها و تصمیم‌گیری‌های مردم تأثیرگذار باشند. بنابراین، تقویت سواد رسانه‌ای در جامعه و مسئولیت‌پذیری رسانه‌ها دو رکن اصلی برای حفظ سلامت افکار عمومی به‌شمار می‌روند.